امروزه با توجه به گسترش روابط انسان ها و افزایش روز افزون استفاده افراد جامعه از اینترنت، اکثر جرایم مالی از حالت سنتی خود خارج شده اند.
جرم کلاهبرداری نیز از این قاعده مستثنا نیست. لاجرم قانونگذار نیز همگام با این تحولات، قانون جرایم رایانه ای را در سال ۱۳۸۸ تصویب نموده که مواد ۷۲۹ تا ۷۸۲ قانون قانون مجازات اسلامی را تشکیل داده است.
مرکز تخصصی وکالت و مشاوره حقوقی دادهومان
جهت مشاوره با وکیل جرائم اینترنتی
با شماره تلفن زیر تماس حاصل نمایید
کلاهبرداری اینترنتی چیست؟
در قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری، جرم کلاهبرداری تعریف شده و عناصر مادی و قانونی آن تشریح شده است. به طور کلی عناصر اصلی جرم کلاهبرداری توسط به وسایل متقلبانه و فریب دیگری و بردن مال دیگری است. علاوه بر قانون عام کلاهبرداری در قانون جرایم رایانه ای جرم کلاهبرداری اینترنتی نیز تعریف شده است. در این نوع از کلاهبرداری شخص از طریق تغییر داده یا ایجاد اختلال در سامانه سیستم، اینترنت و رایانه را دچار اختلال کرده و اقدام به بردن مال دیگری می نماید. بنابراین در کلاهبرداری اینترنتی عناصر جرم بنابر تعریفی که قانون ارائه کرده در فضای اینترنت رخ می دهد و عنوان آن کلاهبرداری اینترنتی است. در ادامه مطالب در خصوص قانون کلاهبرداری اینترنتی و شکایت کلاهبرداری اینترنتی و مجازات کلاهبرداری اینترنتی توضیحاتی ارائه خواهیم داد.
قانون کلاهبرداری اینترنتی
در رابطه با قانون کلاهبرداری اینترنتی ماده ۱۳ قانون جرایم رایانه ای اعلام می دارد:” هرکس به طور غیر مجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه، وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند، علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال یا یکصد میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.”
ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیکی در رابطه با کلاهبرداری رایانه ای توضیح داده و آن را در بستر مبادلات الکترونیکی تعریف نموده است: “هرکس در بستر مبادلات الکترونیکی، سو استفاده یا استفاده غیرمجاز از داده پیام ها، برنامه ها و سیستم های رایانه ای و وسایل ارتباط از راه دور و ارتکاب افعالی نظیر ورود، محو، توقف، مداخله در عملکرد برنامه و سیستم رایانه ای و غیره دیگران را بفریبد یا سبب گمراهی سیستم های پردازش خودکار و نظایر آن شود، بدین طریق برای خود یا دیگری وجوه، اموال یا امتیازات مالی تحصیل کند و اموال دیگران را ببرد مجرم محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبان اموال، به حبس از یک سال تا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال ماخوذه محکوم می شود.” در قانون تجارت الکترونیکی، فقط به کلاهبرداری رایانه ای در حیطه مبادلات تجاری پرداخته شده و جامع همه موارد آن نمی باشد. به همین دلیل در این رابطه قانون جرایم رایانه ای هم تصویب شده است که تکمیل کننده این قانون می باشد.
نحوه کلاهبرداری اینترنتی
نحوه کلاهبرداری اینترنتی با کلاهبرداری سنتی متفاوت است. بدین صورت که برخلاف کلاهبرداری سنتی که در آن مستقیماً فرد تحت تاثیر قرار گرفته و اغفال می شود، در کلاهبرداری اینترنتی مرتکب با استفاده از سیستم های رایانه ای و اینترنتی و ایجاد اختلال در سیستم های پردازش، باعث گمراه سازی شخص شده و وجه یا امتیاز یا منفعتی را از این طریق به دست می آورد. به طور مثال در هنگام استفاده از اینترنت، باید دقت کنید که آدرس سایتی که وارد آن می شوید دقیقاً همان آدرس معتبر باشد. مثلاً وقتی برای پرداخت های اینترنتی به درگاه بانکی هدایت می شوید، ابتدا و قبل از وارد کردن اطلاعات کارت خود آدرس سایت را چک کنید، زیرا یک نقطه یا حرف هم که جا به جا شود می توانند اطلاعات حساب شما را هک کنند و موجودی حسابتان را خالی نمایند. شما با این اقدام از کلاهبرداری خرید اینترنتی جلوگیری می کنید.
انواع کلاهبرداری اینترنتی
کلاهبرداری اینترنتی به انواع مختلفی تقسیم می شود و با روش های گوناگونی قابل انجام است. از جمله موارد مبتلابه آن از طریق برنامه های فضای مجازی مثل اینستاگرام و کلاهبرداری اینترنتی دیوار و همین طور کلاهبرداری از طریق دسترسی پیدا کردن به حسابهای بانکی افراد است که در ادامه راجع به آنها توضیحاتی خواهیم داد.
کلاهبرداری اینترنتی از طریق اینستاگرام
برنامه اینستاگرام به عنوان یک برنامه اجتماعی بستری را برای کسب و کارهای اینترنتی و خانگی در این اوضاع رکود اقتصادی فراهم نموده است. در کشور ما نیز استفاده از این شبکه اجتماعی هر روز بیشتر می شود و بسیاری از افراد از این طریق به کسب درآمد و فعالیت و فروش محصولات خود اقدام می کنند. اما باید توجه داشت که همواره افرادی سود جو و منفعت طلب حضور دارند که در پی خالی کردن جیب دیگران هستند. متاسفانه اینستاگرام فضا را برای اینگونه افراد نیز ایجاد کرده است. این اشخاص با ایجاد صفحه های فیک و دنبال کننده های غیر واقعی سعی در جلب اعتماد مردم و در نتیجه اغفال آنان دارند. مثلا اقدام به فروش محصولی می کنند که اصلاً وجود ندارد. از این طریق از مردم پول دریافت می کنند و در عمل بعد از اینکه مبلغ درخواستی را دریافت کردند، محصولی برای خریدار ارسال نمی کنند. بنابراین برای خرید از صفحه های اینستاگرامی حتماً به اصالت صفحه و سوابق آن دقت کنید تا در دام کلاهبرداران اینستاگرامی قرار نگیرید.
کلاهبرداری اینترنتی از طریق دیوار
متاسفانه یکی از متداول ترین روش های کلاهبرداری در ایران، کلاهبرداری اینترنتی از طریق سایت دیوار می باشد. افراد کلاهبردار با درج آگهی های غیرواقعی مبالغ زیادی را از این طریق به دست می آورند. به عنوان مثال فردی با جعل رسید واریز زوجه و ارسال آن به فروشنده وانمود می کند که بهای کالا را پرداخت نموده است و درخواست ارائه سریع کالا را دارد. فروشنده با اکتفا کرده به فیش جعلی ارائه شده بدون اینکه واریز وجه به حساب خود را بررسی نماید کالا را تحویل خریدار غیر واقعی می نماید. در مورد اینگونه معاملات باید بسیار ریزبین و نکته سنج باشید و حواستان به کلاهبردان احتمالی باشد.
کلاهبرداری از حساب بانکی
امروزه افراد با توجه به مشغله های کاری و به جهت سهولت و آسانی خریدهای آنلاین و اینترنتی تمایل بیشتری به اینگونه خریدها نشان می دهند. همینطور شیوع بیماری کرونا و دعوت مردم به عدم خروج از منزل، نیز در رونق فروشهای آنلاین و اینترنتی تاثیرگذار بوده است. نکته ای که در این مورد بسیار حائز اهمیت می باشد، این است که باید به امنیت سایت و درگاهی که از طریق آن پرداخت اینترنتی انجام می دهید توجه داشته باشید. افراد سودجو و کلاهبردار با ایحاد درگاه های تقلبی و ساختگی که کمترین تفاوت را با درگاه اصلی بانک داشته باشد، به اطلاعات حساب شما دسترسی پیدا می کنند و در اولین فرصت اقدام به برداشت از حسابتان و خالی نمودن آن می کنند. بهتر است برای خریدهای اینترنتی خود از کارت اصلی خودتان که پول زیادی در آن دارید استفاده نکنید و از کارتی استفاده نمایید که موجودی زیادی نداشته باشد، تا احیاناً اگر در یکی از خریدها در دام این درگاه های تقلبی افتادید، ضرر غیرقابل جبران گریبان گیرتان نشود.
کلاهبرداری اینترنتی خارجی
کلاهبرداری اینترنتی گاهی از خارج از ایران اتفاق میافتد. فرد خارجی با ارسال پیام به زبان انگلیسی در فضاهای مجازی با روش ها و ترفندهای مختلف، فرد داخل کشور را گول می زند و از او مبالغی را دریافت می کند. به عنوان مثال پیام می دهد و شخص را به معامله پرسودی در خارج از ایران دعوت می کند و یا وعده های پوچ دیگر مثلاً دریافت اقامت آن کشور و مهاجرت به خارج می دهد. باید توجه داشته باشید که به هیچ وجه در فضاهای مجازی به افراد ناشناس اعتماد نکنید و گول صحبت های آنها را نخورید.
شکایت از کلاهبرداری اینترنتی
با همه این توضیحات حال این سوال مطرح می شود که اگر در دام کلاهبرداری اینترنتی افتادیم از چه راهی می توانیم شکایت کنیم و شکایت خود را چگونه میتوانیم پیگیری نماییم؟
در پاسخ باید گفت اولین اقدام برای شکایت در این خصوص مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت شکایت کیفری و درخواست ارسال آن به دادسرای جرایم رایانه ای می باشد. در این دادسرا پرونده تشکیل می شود و سپس به وسیله دادیار یا بازپرس پرونده به پلیس فتا برای انجام تحقیقات و تکمیل آن، ارجاع خواهد شد. در ادامه می توانید روند پرونده را از طریق سایت پلیس فتا پیگیری نمایید و سپس ادامه مراحل شکایت خود را تا انتها پیش ببرید.
برای کسب اطلاعات بیشتر و آگاهی در مورد کلاهبرداری اینترنتی، می توانید با وکلای کیفری گروه حقوقی دادهومان از طریق خطوط دفتر در ارتباط باشید و از مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه کلاهبرداری اینترنتی بهره مند شوید.
مشاوره حقوقی با وکیل کیفری
