در این مقاله قصد داریم در مورد جرم خیانت در امانت که متاسفانه در جامعه ما زیاد واقع می شود و گاهی افراد جامعه به دلیل بی اطلاعی
از قوانین کیفری به اشتباه مرتکب این جرم می شوند، توضیحاتی ارائه دهیم. خیانت در امانت جرمی علیه اموال و مالکیت افراد جامعه می باشد. در این مقاله سعی در بالا بردن آگاهی های حقوقی شما در خصوص جرم خیانت در امانت و پاسخ به برخی سوالات در مورد این جرم از جمله اینکه مجازات جرم خیانت در امانت در قانون چیست، آیا خیانت در امانت قابل گذشت است، جرم خیانت در امانت در قانون جدید توضیحاتی ارائه دهیم.
مرکز تخصصی وکالت و مشاوره حقوقی دادهومان
جهت مشاوره با وکیل کیفری
با شماره تلفن زیر تماس حاصل نمایید
جرم خیانت در امانت چیست؟
قانونگذار در ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی در باب جرم خیانت در امانت اینگونه اعلام می نماید: ” هرگاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیای مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیا نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها را استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید، به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.” این مجازات در اصلاحیه سال ۱۳۹۹ کاهش یافته و به سه ماه تا یک سال و نیم تقلیل پیدا کرده است.
عناصر جرم خیانت در امانت
جرم خیانت در امانت با توجه به متن صریح قانون در این مورد عناصری دارد که در صورت تحقق تمامی این عناصر می توان گفت جرم خیانت در امانت واقع شده است. در ذیل از زبان وکیل متخصص کیفری و خیانت در امانت عناصر وقوع جرم خیانت در امانت را بررسی می کنیم.
عنصر سپردن در خیانت در امانت
اولین موضوعی که در باب جرم خیانت در امانت باید به آن توجه شود، وجود عنصر سپردن است. خیانت در امانت در مواردی قابل تحقق است که شخص مال خود را به دیگری سپرده باشد. حال این سپردن می تواند یا به صورت عقد مثل اجاره و وکالت باشد و یا عقدی هم در میان نباشد و سپردن به صورت عرفی و عملی اتفاق افتاده باشد.
عنصرمادی جرم خیانت در امانت
شخصی که مال به او سپرده شده ممکن است در این امانت خیانت کند. این خیانت با توجه به ماده قانونی فوق الذکر می تواند با یکی از چهار صورت تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود نمودن مال رخ بدهد. یعنی مرتکب جرم خیانت در امانت باید یکی از اعمال زیر را انجام دهد تا این جرم واقع شود.
عنصر معنوی جرم خیانت در امانت
هر چهار عمل گفته شده حتما باید با سونیت خاص که قصد ضرر زدن به مالک باشد اتفاق افتاده باشد. به عنوان مثال فرض کنید شخصی خانه اش را به دیگری می سپارد و به مسافرت می رود. در همین زمان لوله های خانه دچار مشکل می شوند و خانه در معرض خرابی قرار می گیرد. حال شخصی که خانه به او سپرده شده وارد خانه شده و اقدام به انجام تعمیرات می کند. سوال این است که آیا مالک می تواند علیه او شکایت خیانت در امانت مطرح کند؟ با توجه به توضیحات بالا و لزوم وجود سونیت خاص که در این مورد قصد ضرر رساندن به مالک است، باید گفت چون این شخص قصد جلوگیری از ضرر داشته و نه قصد ضرر رساندن، در نتیجه جرم خیانت در امانت محقق نشده است.
مجازات خیانت در امانت
قبل از اصلاحات سال ۱۳۹۹ خیانت در امانت جرم غیر قابل گذشت بود و جنبه عمومی داشت. میزان مجازاتی هم که برای آن در نظر گرفته شده بود، شش ماه تا سه سال حبس بود. اما مجازات خیانت در امانت در قانون جدید به نصف تقلیل یافته است. در ادامه درخصوص اینکه مجازات خیانت در امانت درجه چند است، توضیح خواهیم داد.
خیانت در امانت در قانون جدید مجازات اسلامی
مطابق ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی اصلاحی سال ۱۳۹۹ جرم خیانت در امانت در زمره جرایم قابل گذشت قرار گرفته است. بدین معنی که با شکایت شاکی تعقیب شروع خواهد شد و در هر مرحله ای که او از شکایت صرف نظر کند و رضایت بدهد، شکایت موقوف می گردد و قرار موقوفی تعقیب صادر خواهد شد. از آنجایی که مجازات جرایم قابل گذشت به نصف تقلیل یافته است، مجازات جرم خیانت در امانت نیز از شش ماه تا سه سال به سه ماه تا یک سال و نیم حبس تقلیل پیدا کرده است. میزان اخیر مجازات خیانت در امانت مجازات درجه۶ محسوب می شود.
مدارک لازم جهت شکایت خیانت در امانت
مدارک لازم جهت اثبات خیانت در امانت، وجود حداقل یکی از ادله اثبات جرم قانونی می باشد. به عنوان مثال، با وجود شهادت دو شاهد عادل می توان این جرم را اثبات کرد یا مثلاً با سندعادی یا رسمی امانت نامه اگر خیانتی رخ بدهد، می توان آن را اثبات نمود. در نهایت باید توجه شود که طبق قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ علم قاضی از اهمیت بالایی در اثبات جرم برخوردار است و در نهایت با وجود همه ادله قاضی محترم باید به اقناع وجدان برسد و حکم محکومیت صادر نماید.
عدم اثبات خیانت در امانت
اگر فردی بدون وجود ادله قانونی لازم و کافی علیه دیگری طرح شکایت کیفری خیانت در امانت نماید و در نتیجه نتواند ادعای خود را به اثبات برساند، مشتکی عنه می تواند با توجه به اینکه جرمی به او نسبت داده شده است، علیه شاکی شکایت کیفری افترا مطرح نماید.
در خصوص جرم افترا می توانید در مقاله افترا چیست مراجعه نمایید.
مصادیق خیانت در امانت
قانون گذار در قانون مصادیق جرم خیانت در امانت را بیان کرده است که در ادامه چند مورد از آنها را بیان خواهیم نمود.
از مصادیق خیانت در امانت می توان به ماده ۵۹۶ قانون مجازات در باب سوء استفاده از ضعف نفس اشخاص اشاره نمود که برای این جرم حبس از سه ماه تا یک سال و جزای نقدی در نظر گرفته شده است. همینطور ماده ۶۷۳ قانون مجازات در مورد سوء استفاده از سفید مهر و سفید امضا بیان داشته که هرکس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده و یا به نحوی به دست آورده است، سوء استفاده کند به نوعی مرتکب خیانت در امانت شده است و مجازات آن شش ماه تا یک و نیم سال حبس می باشد.
خیانت در امانت چک ضمانت
مطابق قانون چک، چک ضمانت به چکی گفته می شود که به شخص دارنده به عنوان ضمانت داده می شود و قصد صادر کننده از صدور آن پرداخت وجه چک نمی باشد. این چک به عنوان امانت به دارنده داده می شود تا با اتمام انجام تعهد صادر کننده، چک به او بازگردانده شود. جنبه سپردن در این مورد وجود دارد. در نتیجه اگر شخص دارنده بدون توجه به ضمانتی بودن چک مبلغ این چک را وصول کند یا آنرا به دیگری انتقال دهد امکان طرح شکایت خیانت در امانت و استرداد چک امانی در مورد آن وجود خواهد داشت.
خیانت در امانت مدیر ساختمان
با افزایش روز افزون آپارتمان ها، نیاز به وضع قوانین در خصوص نحوه اداره آنها و چگونگی مدیریت آپارتمان ها بیش از پیش احساس می شود. در این خصوص قانون تملک آپارتمانها به تصویب رسیده است. مالکیت آپارتمانها با نظر و رای اکثریت اداره می شود. اصولاً بسته به تعداد واحدهای ساختمان مدیر یا هیئت مدیره به جهت اداره امور ساختمان انتخاب می شوند. برای هزینه های جاری و تعمیرات ساختمان علی الاصول صندوق و یا حسابی در نظر گرفته می شود که اختیار آن با مدیر ساختمان خواهد بود. اگر مدیر ساختمان در حفظ و نگهداری مبالغ صندوق ساختمان خیانت نماید و موجب ورود ضرر به مالکین و ساکنین ساختمان بشود، می توان شکایت خیانت در امانت مدیر ساختمان را مطرح نمود.
خیانت در امانت وکیل
وقتی فردی به دیگری وکالت برای انجام کاری می دهد، در واقع آن فرد به عنوان امین در نظر گرفته می شود. از آنجایی که اصولاً در انجام مورد وکالت نیاز به در دست داشتن اسناد و مدارک خواهد بود، ممکن است موکل اصول اسنادی که برای انجام کار لازم است را به وکیل بسپارد. وکیل موظف است جانب امانت را رعایت نماید و در حفظ اسناد موکل دقت کافی را مبذول دارد. حال اگر وکیل با سونیت و به قصد ضرر رساندن به موکل اصول اسناد را مثلاً از بین ببرد، مرتکب جرم خیانت در امانت شده است و قابل پیگیری کیفری می باشد.
خیانت در امانت در قانون تجارت
در قانون تجارت به مصادیقی از جرم خیانت در امانت اشاره شده است، به عنوان مثال:
ماده ۳۴۹ قانون تجارت در مورد خیانت در امانت دلال اشعار می دارد:” اگر دلال بر خلاف وظیفه خود نسبت به کسی که به او ماموریت داده به نفع طرف دیگر معامله اقدام نماید و یا بر خلاف عرف تجارتی محل از طرف مزبور وجهی دریافت و یا وعده وجهی را قبول کند، مستحق اجرت و مخارجی که کرده نخواهد بود به علاوه محکوم به مجازات مقرر برای خیانت در امانت خواهد شد.”
همینطور ماده ۳۷۰ قانون تجارت در مورد خیانت در امانت حق العمل کار:” اگر حق العمل کار نادرستی کرده و مخصوصا در موردی که به حساب آمر قیمتی علاوه بر قیمت خرید و یا کمتر از قیمت فروش محسوب دارد، مستحق حق العمل نخواهد بود به در دو صورت اخیر آمر می تواند خود حق العمل کار را خریدار یا فروشنده محسوب نماید. تبصره: دستور فوق مانع از اجرای مجازاتی که برای خیانت در امانت مقرر است، نیست.”
و در قسمت آخر ماده ۵۵۵ قانون تجارت در باب خیانت در امانت مدیر تصفیه:” اگر مدیر تصفیه در حین تصدی به امور تاجر ورشکسته وجهی را حیف و میل کرده باشد، به مجازات خیانت در امانت محکوم خواهد شد.”
مشاوره حقوقی با وکیل کیفری
