انتقال مال غیر و مجازات آن

انتقال مال غیر شرایط و ارکان خاص خود را دارد و مقررات قانونی ویژه ای برای آن پیش بینی شده است. در سالهایی اخیر با تصویب قوانین جدید

در این مورد در برخی موارد دچار تغییراتی شده است که به طور کلی  زوایای زیادی جهت بررسی دارد که جنیه تخصصی دارند.  در این مقاله از زبان وکیل متخصص امور کیفری و انتقال مال غیر سعی شده است به تمام حدود و زوایای این جرم پرداخته شده و پاسخ جامع و کاملی به سوالات شما عزیزان ارائه شود.

مرکز تخصصی وکالت و مشاوره حقوقی دادهومان

جهت مشاوره با وکیل کیفری

با شماره تلفن زیر تماس حاصل نمایید

(۲۰ خط ویژه)

انتقال مال غیر چیست؟

یکی از حقوقی که اشخاص نسبت به اموال می توانند دارا شوند، حق مالکیت است. مالکین باید مورد حمایت قانون گذار باشند و حقشان مورد احترام همه افراد جامعه باشد. از این باب فقط خود شخص و یا اشخاصی که از طرف او وکالت یا نمایندگی دارند، می توانند مال او را به غیر انتقال دهند. در نتیجه جرم انتقال مال غیر که در عرف به آن فروش مال غیر نیز گفته می شود، در قانون ما جرم انگاری شده است.

با توجه به این تعریف، انتقال مال غیر به خود را نمی توان مشمول عنوان جرم انتقال مال غیر دانست، زیرا انتقال مال به دیگری انجام نشده و در واقع جرم خاص انتقال مال غیر محقق نمی گردد. در ادامه این مطلب راجع به انتقال مال غیر بدون مجوز قانونی و موضوعات پیرامون آن مانند اینکه مجازات انتقال مال غیر درجه چند است، انتقال مال غیر در قانون مجازات جدید چگونه است و … مطالبی را بیان خواهیم کرد.

فرق فروش مال غیر با انتقال مال غیر

در مورد تفاوت فروش مال غیر با انتقال مال غیر باید بیان نمود که در عرف جامعه اصولاً به جای لفظ انتقال مال غیر، از لفظ فروش مال غیر استفاده می شود. لفظ اخیر جامع همه موارد انتقال مال دیگری نمی باشد و فقط به فروش یا همان بیع که یک روش از انتقال است، اشاره دارد. همانطور که می دانیم انتقال مال ممکن است از طرق دیگر مثل صلح یا هبه و … انجام پذیرد. در نتیجه بهتر است از لفظ صحیح برای این جرم، که همان انتقال مال غیر است، استفاده نماییم که هم دقیق تر است و هم جامع همه موارد انتقال می باشد. در مورد فرق کلاهبرداری و فروش مال غیر باید بیان نمود که که انتقال مال غیر یکی از صور کلاهبرداری محسوب می شود.

قانون انتقال مال غیر

در این راستا قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر در سال ۱۳۰۸ تصویب شده است. ماده یک این قانون اشعار می دارد:” کسی که مال غیر را با علم به اینکه مال غیر است، به نحوی از انحا عینا یا منفعتا بدون مجوز قانونی به غیر منتقل کند، کلاهبردار محسوب می شود …. و همچنین است انتقال گیرنده که در حین معامله عالم به عدم مالکیت انتقال دهنده باشد.. .” بنابراین مطابق این قانون کسی که مال متعلق به دیگری را به  هر نحوی بدون اینکه از مالک آن این اجازه را دریافت کرده باشد یا قانون این مجوز را به وی داده باشد به دیگری منتقل نماید، عمل او انتقال مال غیر محسوب می گردد.

مهلت شکایت فروش مال غیر

‌نکته حائز اهمیت این است که اگر مالک از وقوع معامله مطلع شده و تا یک ماه پس از حصول اطلاع اظهارنامه برای ابلاغ به انتقال گیرنده و مطلع کردن او از مالکیت خود نفرستد، به معاونت در فروش مال غیر محکوم خواهد شد. قانون گذار به جهت حفظ نظم در جامعه نسبت به این جرم بسیار حساس بوده و مهلت شکایت فروش مال غیر را برای مالک یک ماه از زمان اطلاع از انتقال قرار داده است.

‌در مورد انتقال گیرنده هم قانون گذار مهلت در نظر گرفته است و بیان نموده که :” انتقال‌گیرنده‌ای که در حین وقوع انتقال عالم به عدم مالکیت انتقال دهنده بوده، مکلف است در ظرف سه ماه مذکور خسارات وارده بر مالک را جبران‌ نماید.”

همانطور که در ماده قانونی فوق آمده است این انتقال مال هم می تواند به صورت انتقال عین مال باشد، به عنوان مثال فردی با علم به اینکه خودرو متعلق به خودش نیست و متعلق به همسرش است، بدون اینکه از طرف او سمتی تحت عنوان نمایندگی یا وکالت داشته باشد، آن را به فروش برساند. همینطور می تواند به صورت  انتقال منافع مال دیگری باشد، به این صورت که شخص مثلا خانه متعلق به دیگری را با علم به اینکه مال دیگری است و او از طرف مالک سمتی ندارد، به شخص ثالث اجاره بدهد. همه این اقدامات مجازات دارند و شخص تحت عنوان انتقال مال غیر قابل پیگیری کیفری می باشد.

کسی که طرف عقد در این موارد است، اگر با علم به این موضوع که مالی که می خرد، متعلق به فروشنده نیست و برای دیگری است اقدام به خریدن مال کند، او نیز کلاهبردار محسوب خواهد شد و به مجازات کلاهبرداری محکوم می شود.

انتقال مال غیر در قانون جدید مجازات

انتقال مال غیر در قانون جدید مجازات دستخوش تغییراتی شده است. در مواردی که ارزش مال موضوع انتقال به غیر تا مبلغ صد میلیون تومان ارزش داشته باشد مطابق تبصره ماده ۱۱ قانون کاهش حبس تعزیری مجازات حبس های تعزیری درجه ۴ تا ۸ برای جرایم قابل گذشت، مجازات به نصف تقلیل یافته می یابد. بنابراین در پاسخ به اینکه جرم انتقال مال غیر درجه چند محسوب می شود در این موارد باید گفت که مطابق قانون جدید، مجازات این جرم حبس از شش ماه تا سه سال نیم است که درجه ۵ محسوب می گردد. در سایر موارد مجازات انتقال مال غیر تابع ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری می باشد.

ارکان انتقال مال غیر

برای تحقق جرم انتقال مال غیر، سه رکن مادی و معنوی و قانونی باید وجود داشته باشد. به طور کلی در همه جرائم وجود این ارکان لازم و ضروری است. مرجع تحقیق و قاضی رسیدگی کننده برای احراز جرم بودن عمل ارتباطی بررس خواد نمود که آیا تک تک عناصر تحقق جرم در موضوع شکایت شاکی وجود دارد یا خیر در زیر به بررسی ارکان جرم انتقال مال غیر می پردازیم.

رکن مادی انتقال مال غیر

تحقق این جرم منوط به  انتقال دادن مالکیت عین یا منافع مال متعلق به دیگری است. یعنی از ارکان دعوی انتقال مال غیر این است که شخص مجرم مالی که متعلق به دیگری است را به غیر منتقل نماید و این انتقال می تواند به هر وسیله ای اعم از بیع، صلح و یا اجاره محقق گردد.

رکن معنوی انتقال مال غیر

یکی دیگر از ارکان جرم انتقال مال غیر رکن معنوی است. بدین معنا که شخص مرتکب با سونیت و قصد انجام این کار و با علم به این موضوع که مال متعلق به دیگری می باشد، این انتقال را انجام می دهد. همینطور اینکه شخص مرتکب بداند که حق انتقال مال دیگری را بدون سمت قراردادی و قانونی نداشته است. برای تحقق جرم انتقال مال غیر آنچه که حائز اهمیت است داشتن قصد و سونیت است، یعنی برای اینکه جرم انتقال مال غیر را از معامله فضولی تشخیص دهیم باید به این مسئله توجه کنیم که آیا فرد مرتکب قصد و آگاهی داشته که مال غیر را بدون داشتن سمت انتقال می دهد یا خیر. در واقع عنصری که معامله فضولی را از جرم انتقال مال غیر تفکیک می نماید، سونیت شخص مرتکب می باشد. معامله فضولی به معامله ای گفته می شود که فردی بدون داشتن سمت نمایندگی یا وکالت مال دیگری را مورد معامله قرار می دهد و فقط جنبه حقوقی دارد.

رکن قانونی انتقال مال غیر

در مورد رکن قانونی هم همانطور که قبلا اشاره نمودیم، قانون گذار در ماده ۱ قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر این رفتار را جرم انگاری نموده است. بنابراین رکن قانونی جرم انتقال مال غیر به صراحت وجود دارد. به موجب این قانون انتقال مال غیر در حکم کلاهبرداری دانسته شده در مجازات آن نیز در قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری تعیین شده است.

مجازات انتقال مال غیر

در این قسمت می خواهیم به این سوال که مجازات انتقال مال غیر چیست؟ پاسخ بدهیم. مجازاتی که قانون گذار برای جرم انتقال مال غیر در نظر گرفته است، مجازات جرم کلاهبرداری می باشد و شخص انتقال دهنده در حکم کلاهبردار شناخته می شود. مجازات کلاهبرداری مطابق ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری، ۱ تا۷ سال حبس، جزای نقدی معادل مالی که به دست آورده و همین طور رد مال به صاحب آن می باشد.

رد مال به این معناست که منتقل کننده باید مالی که انتقال داده است را به صاحب و مالک آن بازگرداند. البته همانطور که اشاره کردیم، مطابق تبصره ماده ۱۱ قانون کاهش حبس تعزیری، مجازات انتقال مال غیر در قانون جدید در مواردی که ارزش مال تا صد میلیون تومان باشد به نصف تقلیل یافته است.

مجازات انتقال مال غیر درجه چند است

در پاسخ به این سوال که مجازات انتقال مال غیر درجه چند است؟ باید گفت مطابق قانون جدید، مجازات این جرم  در مواردی که ارزش مال موضوع انتقال به غیر تا مبلغ صد میلیون تومان باشد حبس از شش ماه تا سه سال نیم است که درجه۵ محسوب می گردد. در سایر مواردی که موضوع مشمول ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری باشد یعنی مجازات از یک تا  هفت سال حبس باشد مجازات انتقال مال غیر درجه ۴ محسوب خواهد شد. انتقال مال غیر می تواند با سند عادی و یا با سند رسمی رخ بدهد.

باید توجه داشت بسته به این موضوع که مجازات انتقال مال غیر با سند عادی با مجازات انتقال مال غیر با سند رسمی می تواند متفاوت باشد، زیرا علی الاصول برای انتقال مال با سند رسمی جعل اسناد نیز اتفاق میفتد که در این حالت قاضی پرونده با توجه به قواعد تعدد جرم مجازات مرتکب را تعیین می نماید.

انتقال مال غیر در حکم کلاهبرداری

انتقال عین مال غیر و انتقال منافع مال غیر در حکم کلاهبرداری و از جمله جرایمی که اصطلاحاً به آنها صور خاص کلاهبرداری گفته می شود. قانونگذار گاهی اوقات رفتاری را جرم انگاری کرده و برای آن رفتار مجازات جرم دیگری را در نظر گرفته است. انتقال مال غیر از این دسته جرایم می باشد و قانونگذار رفتار انتقال دادن مال دیگری را صراحتاً جرم انگاری نموده و برای مجازات آن مجازات جرم کلاهبرداری را مقرر نموده است. در اصطلاح حقوقی به این موارد در حکم گفته می شود. بنابراین اگر کسی مرتکب جرم انتقال مال غیر بشود، با توجه به ماده قانونی فروش مال غیر در قانون مجازات جدید به مجازات کلاهبرداری که در قسمت های قبل توضیح داده شد، محکوم خواهد شد.

رای وحدت رویه انتقال مال غیر

دیوان عالی کشور در خصوص انتقال مال غیر آرای وحدت رویه متعددی صادر نموده است که در یک رای وحدت رویه راجع به انتقال مال غیر، در خصوص اینکه منظور از کلمه غیر در این جرم چه کسی است، اظهار نظر نموده است. مطابق استدلال دیوان عالی کشور در رای شماره ۱۰۳۷۰/۲۱۶ مورخ ۱۳۱۷/۲/۳ کلمه ” غیر” ظاهر در شخص معین است، انتقال مال غیر فقط در صورتی قابل تحقق است که انتقال دهنده شخصاً صاحب مال را بشناسد. در نتیجه جرم انتقال مال غیر را در مواردی که مال دزدی به دست کسی می رسد و او نیز آن مال مسروقه را با علم به مسروقه بودن به فروش برساند، قابل تحقق نمی باشد.

انتقال مال غیر با سند عادی

هنگامی که شخصی مال غیر را با سند عادی منتقل می کند، او مرتکب جرم انتقال مال غیر با سند عادی شده است. به عنوان مثال، شخصی با قولنامه عادی آپارتمان متعلق به دیگری را به شخص ثالثی بفروشد، در این مورد نیز با توجه به اینکه فروشنده از طرف مالک وکالت یا نمایندگی نداشته، هرچند که انتقال با سند عادی انجام شده، لکن او مرتکب فروش مال غیر با قولنامه شده است و جرم تحقق یافته و فرد انتقال دهنده در حکم کلاهبردار می باشد. مجازات انتقال مال غیر با سند عادی همان مجازات انتقال مال غیر است که در بالا توضیح داده شد.

انتقال مال غیر در مال مشاع

سوال پر تکرار در مورد جرم انتقال مال غیر این است که آیا جرم انتقال مال غیر و انتقال منافع مال غیر در مال مشاع هم قابل تحقق است یا خیر؟ در این قسمت می خواهیم ضمن پاسخ به این سوال در خصوص جرم انتقال مال غیر در ملک مشاع توضیحاتی ارائه دهیم.

در پاسخ به سوال بالا باید گفت به موجب رای وحدت رویه انتقال مال غیر مشاعی و همینطور نظریات اداره حقوقی قوه قضاییه، ماده ۱ قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر نسبت به شرکایی که مال مشاع را به دیگری منتقل می کنند هم قابل اعمال است. به دلیل اینکه جزء جزء مال مشاع متعلق به همه شرکا می باشد، در نتیجه اگر شریکی بدون اذن سایرین بیش از سهم خود را منتقل کند، در واقع مال غیر را انتقال داده است و اگر سوء نیت داشته باشد، مرتکب جرم انتقال مال غیر شده است. زیرا باید بدانید که شریک مال مشاعی حق انتقال قدرالسهم خود از مال را بدون اذن سایر شرکا دارد. اما هیچ کدام از شرکا حق انتقال دادن کل مال و حتی جزئی از مال که بیشتر از سهم خودش باشد را بدون اذن سایرین ندارند. اگر شریکی چنین اقدامی انجام دهد و سوء نیت او نیز محرز گردد، دیگر شرکا حق دارند او تحت عنوان جرم انتقال مال غیر تحت تعقیب قرار دهند و او به مجازات فروش مال مشاع بدون اذن شریک محکوم خواهد شد.

مشاوره حقوقی با وکیل متخصص کیفری

(۲۰ خط ویژه)

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *